Nga: Arian GALDINI: Tiranë
Neni 1
Shqiptari i lartësuar: Shqiptari i ri i Kombit të vjetër…
Në fillim nuk ishte toka. As gjuha. As flamuri.
Në fillim ishte ndjenja. Dhe ndjenja ishte shqiptare.
Sepse përpara se të bëheshin kombet në letra, ishin njerëzit që ndjenin përkatësinë si fat, jo si rastësi.
Dhe sot, në një botë që po i dorëzohet fragmentimit, simulimit dhe shkatërrimit të kujtesës, shqiptari i lartësuar ngrihet jo për të sunduar mbi të tjerët, por për të mos lejuar më t’i humbasë vetes.
Ai nuk vjen si zëvendësim i njeriut të vjetër, por si ngjizje e një njeriu të vetëdijshëm.
Në trup është i njëjti, por në shpirt është një epokë e re.
Ai nuk është fryt i propagandës, por i dritës që lind kur njeriu refuzon të jetojë në heshtje.
Shqiptari i Lartësuar nuk rreshtohet më me turmat që brohorasin verbërisht, por me vetveten që pyet thellë.
Paradoksi shqiptar: Në të qenurit dhe të mos qenurit…
Njeriu nuk është kurrë thjesht trup i gjallë; ai është kujtesë, gjuhë, ndjeshmëri dhe qëllim. Por për shqiptarët, shpesh historia ka qenë një betejë për të ekzistuar fizikisht, jo për të ndërtuar një vetëdije të lartë kolektive.
Kemi mbijetuar si popull, por pa mundur të përmbushemi si identitet filozofik i përbashkët.
Kjo është dilema jonë themelore, e cila nuk është politike, por ontologjike.
Heidegger do ta quante një “Dasein të papërvetësuar”, një ekzistencë që jeton në botë pa e kuptuar botën.
Shqiptari i Lartësuar është ai që thyen këtë lloj ekzistence të heshtur, duke pyetur jo më “si të mbijetoj?”, por “si ta krijoj një kuptim të ri për qenien shqiptare?”
Ai është ai që zgjohet çdo mëngjes jo për të harruar se kush është, por për ta rizgjedhur Shqipërinë si përkatësi, si qëllim, si drejtim.
Ai nuk është as romantik, as fatalist.
Ai është njeri i përkushtuar ndaj realitetit, por një realiteti që nuk e pranon si të dhënë, por e sheh si projekt.
Dalëzotësia si rend moral dhe arkitekturë e shpirtit…
Dalëzotësia është përmasa etike e Neoshqiptarizmit.
Ajo nuk është thjesht guxim për të folur, por përkushtim për të bartur shpresën kolektive. Ajo nuk vjen nga dëshira për të sunduar, por nga vullneti për të shërbyer.
Në etikën e Kierkegaard-it, është njeriu që e përballon ankthin dhe megjithatë zgjedh të ecë përpara.
Në mendimin shqiptar, është ai që merr rolin e Skënderbeut pa armë, të Nolit pa kollare, të Konicës pa sarkazëm, të Hafiz Ali Korçës pa dëshpërim.
Ai nuk shfaqet si hero mitik, por si qytetar i heshtur që ringre shtyllat e nderit.
Dalëzotësia nuk është vetëm etikë personale, por arkitekturë shpirtërore e një shoqërie të re.
Ajo fton për një riformatim të marrëdhënies së qytetarit me shtetin, të bashkëqytetarit me kombin, të njeriut me vetveten.
Ajo kërkon që çdo shqiptar të jetë një gur themeli në ndërtimin e një Shqipërie që nuk matet më me hektarë, por me vetëdije.
Dalëzotësi nuk është spektakolar.
Ai është i padukshëm, por i pashmangshëm. Në çdo gjest të tij, përthyhet ideja e një kombi që nuk pret më të drejtat si dhuratë, por i ndërton si akt i të qenurit njeri.
Kombi si zgjedhje filozofike, jo si aksident…
Nëse Ernest Renan thoshte se kombi është një plebishit i përditshëm, Neoshqiptarizmi thotë se kombi është një akt filozofik i përhershëm.
Ai nuk është grumbullim i njerëzve që flasin të njëjtën gjuhë, por bashkim i atyre që ndajnë një ideal të përbashkët për të ardhmen.
Nga Sami Frashëri që e pa kombin si energji kulturore, te Ukshin Hoti që e përkufizoi si vullnet të lirisë, shqiptarët kanë dhënë kontribute të rralla në përkufizimin e kombit si një strukturë e vetëdijshme dhe etike.
Por kjo zgjedhje filozofike kërkon edhe një ndjeshmëri të re ndaj kohës.
Ajo kërkon që historia të mos jetë më peshë, por frymë.
Që kujtesa të mos jetë më vetëm dhimbje, por urtësi.
Që gjuha të mos jetë thjesht mjet komunikimi, por rrugë shpirti.
Neoshqiptarizmi nuk e kërkon kombin në kufijtë e imponuar nga të tjerët, por në vetëvendosjen morale dhe kulturore të shqiptarëve.
Është një identitet që nuk matet me harresë, por me kujtesë aktive; jo me numër popullsie, por me numër ndërgjegjesh të zgjuara.
Zgjimi si akt moral, jo si episod retorik…
Zgjimi nuk është një moment entuziazmi që vjen e ikën si një stinë politike.
Zgjimi është një përmasë e qenies.
Ai është përgjigjja më fisnike që njeriu i jep ekzistencës së vet të pambrojtur.
Dhe nëse popujt kanë zgjime, është sepse individët zgjedhin të mos flenë më në komoditetin e indiferencës.
Shqiptari i Lartësuar nuk zgjohet me fjalime, por me vetëdije.
Ai nuk frymëzohet nga tribunat, por nga pasqyrat.
Ai nuk pret heronj për ta shpëtuar, por bëhet ai vetë njeriu që shpëton kuptimin.
Zgjimi i tij është i heshtur, por i pandalshëm. Si rrezja e parë që thyen errësirën, pa zhurmë, por me dritë.
Shqiptari i Lartësuar si arketip emancipimi…
Në mitologjitë klasike, heronjtë shpesh lindnin nga dhimbja dhe shndërroheshin në figura që kapërcenin kufijtë e zakonshmërisë.
Shqiptari i Lartësuar nuk është një hero në kuptimin klasik, por një qenie që ka kaluar përmes trishtimit historik, përmes zhgënjimeve politike, përmes plagëve të identitetit, dhe ka dalë prej andej më i kthjellët, më i butë dhe më i vendosur.
Ai është njeriu që nuk kërkon më as dënimin e së shkuarës, as lavdinë e rreme të së ardhmes.
Ai jeton në një të tashme të përkushtuar.
Ai nuk synon të bëhet mit, por shembull.
Dhe shembulli i tij është më i fortë se çdo fjalim, më i thellë se çdo doktrinë.
Epilogu që lind si prolog: Fillimi që nuk mbaron…
Çdo epokë historike, kur merr fund, lë pas ose një rrënim, ose një rilindje.
Ajo që përcakton drejtimin nuk është historia vetë, por mënyra se si njerëzit e lexojnë atë.
Në këtë pikë, shqiptarët gjenden përpara një udhëkryqi të rrallë, ose do të jenë spektatorë të një bote që i përjashton, ose do të bëhen krijues të një bote që i përfshin.
Shqiptari i Lartësuar është ai që ka zgjedhur të mos jetojë më për të akuzuar, por për të ndërtuar.
Ai nuk kënaqet me narrativën e viktimës, por përpiqet të kthehet në autor të historisë së vet.
Ai nuk kërkon të fitojë zgjedhje, por të ngrejë breza.
Ai nuk kërkon të qeverisë mbi të tjerët, por të vetëqeveriset për të qenë shembull.
Në kohën e të vërtetës së rrallë, të vlerave të çoroditura dhe të shpirtit të lodhur, ai bëhet një thirrje e përhershme për një Shqipëri që nuk është as mit, as miting, por mision.
Një Shqipëri që nuk jeton në retorikë, por në përkushtim.
Në dije. Në ndershmëri. Në lartësi.
Ai është dëshmi që kombi nuk është projekt i dështuar, por ideal i pambaruar.
Që shqiptarët nuk janë mbetje e historisë, por shenjë e gjallë e një rinisjeje që po vjen. Që bashkimi nuk është vetëm gjeografik, por shpirtëror, etik, kulturor dhe strategjik.
Neoshqiptarizmi nuk është vetëm koncept. Është udhë. Është frymë. Është shtëpi për ata që kanë humbur orientimin. Është gur referimi për ata që duan të ndërtojnë rrugën. Është dritë për ata që nuk pranojnë më të jetojnë në mjegull.
